FASE 9 - PRACHTIG GERESTAUREERDE GEWELFSCHILDERINGEN
De noordelijke zijbeuk met zicht op de vijf zijkapellen tijdens de werken fase 7-8, ©ARTER	De totaalrestauratie van vijf noordelijke zijkapellen Naast een aantal vrijstaande en vaste kunstwerken verspreid in de kerk. De restauratie is achter de rug. De restaurateurs hebben hier bijzonder mooi werk geleverd. De totaalrestauratie van de vijf kapellen omvatte het natuursteenparement, de bepleisterde gewelven met 16de-eeuwse schildering, het historisch meubilair (polychrome altaren) in de kapellen, en de kunstvoorwerpen zoals de bijbehorende altaren, schilderijen en beeldhouwwerken. In vier noordelijke zijkapellen is bijna de volledige historische inrichting nog aanwezig, in tegenstelling tot het overige kerkinterieur waar slechts een aantal altaren bewaard bleven. Ooit is dit anders geweest. Zowel rijke families als gilden en ambachten onderhielden en decoreerden altaren. Zo waren de wanden rondom de altaren vroeger vaak voorzien van lambriseringen; balustrades sloten kapellen af van het kerkinterieur, muren en gewelven werden gedecoreerd met vaak kleurrijke schilderingen ... Duidelijke restanten van muurschilderingen zijn nog zichtbaar op de bundelpijlers van de meest westelijke kapel. Hoewel de schilderingen hier niet tot de huidige kapelinrichting behoren, maar dateren van een oudere fase, werd tijdens de restauratiewerken geopteerd om de schilderingen duidelijk zichtbaar te laten. Verschillende gebeurtenissen in de geschiedenis hebben ervoor gezorgd dat veel altaren met bijbehorende kunstwerken en meubilair verloren gingen. Tijdens de Beeldenstorm in 1566 werden op grote schaal kerken in de Nederlanden beroofd van hun kunstwerken. Aan het einde van de 18de eeuw worden tijdens de Franse Revolutie opnieuw op grote schaal kerken en kloosters leeggeroofd, en ook de twee wereldoorlogen hebben ervoor gezorgd dat veel kunstwerken van de Sint-Pieterskerk verloren gingen. Het is daardoor verwonderlijk dat nog vier kapellen een oorspronkelijk 17de- en 18de-eeuwse aankleding bezitten, en dat zelfs 16de-eeuwse gewelfschilderingen bewaard bleven.

Restauratie van de gewelf schilderingen uitvoering door Bernard Delmotte-Viering ©ARTER

16de eeuwse gewelfschilderingen Het zijn vooral de 16de eeuwse gewelfschilderingen die hier erg bijzonder zijn. Voor de restauratie waren ze in zeer slechte staat doordat de verf afschilferde. Zo was er al veel van het beeld verloren gegaan. De restaurateurs hebben zowel de verdwenen gedeelten van de schilderingen in een lichte grijze kleur bijgewerkt als de losse verfschilfers opnieuw gefixeerd aan de ondergrond. Op die manier is het beeld opnieuw volledig en krijg je tegelijkertijd een duidelijk zicht op welke delen oorspronkelijk zijn en welke toegevoegd.

Proefrestauratie in het noordtransept (2013) ©ARTER

Binnenparement Verder werd in deze fase ook het binnenparement van deze zijkapellen gerestaureerd. Je krijgt al een idee hoe de kerk er na de restauratie zal uitzien in de dwarsbeuk van de kerk. Als voorbereiding op de restauratie van deze muren, gebeurde een proefrestauratie op een van de traveeÎn in de dwarsbeuk van de kerk. Op basis van deze testresultaten konden de restaurateurs hun technieken verfijnen. Zo heeft men een methode gekozen die een zo eenvormig mogelijk uitzicht van het interieur oplevert, zonder echter de historische sporen uit te wissen. De kerk zal dus niet opnieuw volledig witgekalkt of in kleuren beschilderd worden, zoals het oorspronkelijk ooit was.

In de loop van de jaren werden er namelijk delen ontpleisterd en ook die handelingen maken deel uit van de geschiedenis van de kerk. De natuursteen wordt eerst algemeen gereinigd met een latexpasta, die na droging samen het oppervlaktevuil verwijderd wordt. Na de reiniging gebeuren herstellingen van het natuursteenparement: voegwerk wordt waar nodig vervangen, verpoederde natuursteen wordt verhard, beperkt plastisch herstel wordt uitgevoerd. Daarna komt er een kalklazuur op het volledige natuurstenen oppervlak die de storende, contrasterende en donkere cementvoegen moet neutraliseren en die het geheel een homogene aanblik geeft. De nog aanwezige sporen van historische afwerkingslagen worden hierbij maximaal geconsolideerd en geÔntegreerd.

De kapel van de brouwers voor restauratie ©ARTER

Restauratie van vrijstaande kunstvoorwerpen en schilderijen Tenslotte was er in deze fase ook nog de restauratie van vrijstaande kunstvoorwerpen en schilderijen. Deze voorwerpen - de polychrome beelden in hout, de stenen beelden en altaren, de schilderijen en andere houten en metalen onderdelen - werden tijdelijk uit de portiekaltaren verwijderd en werden gereinigd en gerestaureerd in een atelier in de kerk. De aanpak gebeurde multidisciplinair: er was uitwisseling tussen de verschillende kunsttakken polychromie, hout, steen, schilderijen, ... De restauratoren gebruiken telkens een kader dat drie principes omvat: het principe van de minimale ingreep, het principe van de herkenbaarheid waarbij elke ingreep of toevoeging onderscheidbaar moet zijn, en het principe van de reversibiliteit waarbij een restauratiebehandeling omkeerbaar moet kunnen zijn zonder de originele lagen of drager aan te tasten.

FASE 10: Proefrestauratie bepaalt uitzicht van de natuurstenen binnenwanden Nu de werken aan fase 9 ongeveer zijn afgelopen, kunnen eind maart de werken van de volgende fase starten. In deze fase 10 A worden het middenschip, de zijbeuken en de zuidelijke zijkapellen onder handen genomen. Deze fase omvat voornamelijk de restauratie van de natuurstenen binnenmuren en pijlers. Dezelfde techniek als in de zijkapellen zal ook hier worden toegepast. Zo zal de kerk stilaan een homogener uitzicht krijgen. Na de restauratie van dit binnenparement, volgt in fase 10 A ook nog de restauratie van de 16de eeuwse gewelf schilderingen in de zijbeuken en de 20ste eeuwse veelkleurige schilderingen in het middenschip. Na Pasen, wordt voor de werken van fase 10 A een groot deel van de kerk gedurende een jaar afgesloten. De schatkamer en het koor blijven wel steeds toegankelijk. Ook de misvieringen kunnen blijven plaatsvinden maar zullen wel verhuizen naar het koor. De zijkapellen die net gerestaureerd zijn in fase 9, liggen in de werfzone van fase 10 A. Bewonder nog snel de gerestaureerde zijkapellen Deze kapellen zijn dus gedurende een jaar niet te zien. Wie deze mooie gerestaureerde kapellen nog wil bewonderen, moet de kerk nog een bezoekje brengen voor Pasen. Let dan vooral op de prachtige gewelfschilderingen en de altaarensembles.

De Sint-Pieterskerk in 'tkort: De Sint-Pietersparochie is de oudste van Leuven. Ze werd waarschijnlijk in 986 gesticht. De werken aan de huidige gotische kerk zijn gestart in 1425 Van de drie voorziene torens werd slechts de basis gerealiseerd door stabiliteitsproblemen. De kerk heeft onder de twee wereldoorlogen sterk geleden. Zo brandde in 1914 het dak af en werd ze 1944 gebombardeerd. Het koor en hoogkoor van de Sint-Pieterskerk bieden onderdak aan de schatkamer waar je topwerken kan bewonderen, onder meer van de Vlaamse primitief Dirk Bouts, en een eigentijdse kopie van een schilderij van Rogier Van der Weyden.

Contactgegevens Dirk Vansina, schepen van burgerzaken, monumentenzorg, jeugd, feestelijkheden en toerisme tel. 016 27 22 06 of 0474 99 14 08, dirk.vansina@leuven.be Katrien Deckers, expert bouwprojecten stad Leuven tel. 016 27 25 05 katrien.deckers@leuven.be Wie graag digitale beelden wil kan een mailtje sturen naar infohuis@leuven.be