Vanaf de komende Advent zullen we in Nederland en Vlaanderen een gemeenschappelijke tekst van het Onze Vader gebruiken. Dat wordt mogelijk doordat onze bisschoppen een gemeenschappelijke vertaling van dat gebed hebben goedgekeurd. Die nieuwe vertaling verschilt van alle voorgaande. Vooral één bede springt daarbij in het oog. ‘Leid ons niet in bekoring’ wordt ‘Breng ons niet in beproeving’.

Sommige mensen hebben bij die verandering vragen. Het gaat immers niet alleen om een andere tekst, maar ook om een andere inhoud. Prof. Adelbert Denaux heeft in een recent artikel een helder licht laten schijnen op deze uitdaging. Voor de lezers van Kerk en Leven heb ik hieronder de kern van die tekst uit het geheel gelicht onder de titel “Van bekoring naar beproeving”. Het is bedoeld als een hulp voor ons allen.

“De vraag is (…) of het in het Onze Vader enkel gaat om de bede dat God ons zou bijstaan om niet aan de bekoring of de verleiding tot zonde te bezwijken (wat eigenlijk evident is omdat God ons zeker niet tot zonde wil verleiden) of om de bede om ons de beproeving te besparen?

Om die vraag te beantwoorden, moeten we misschien eerst kijken naar het voorbeeld van Jezus zelf. Wanneer Hij op het punt staat geconfronteerd te worden met de grootste beproeving van zijn leven, namelijk zijn aanstaande kruisdood, bidt Jezus tot God dat het uur aan Hem zou voorbijgaan en dat zijn Vader de lijdensbeker van Hem weg zou nemen (Mc 14,35-36; Mt 26,39; Lc 22, 41-42). Maar deze bede gaat samen met de volledige overgave aan Gods wil: ‘Niet wat ik wil, maar wat u wilt!’ Jezus zelf geeft dus een voorbeeld waarin Hij aan God vraagt om de (uiteindelijke) beproeving van zijn leven weg te nemen, hoewel onder het voorbehoud dat dit in overeenstemming is met diens wil.

Indien Jezus zo handelt, is het dan niet denkbaar dat Hij zijn leerlingen hetzelfde leert, namelijk om, in het aangezicht van de ultieme beproeving, aan God te vragen hen niet in zo’n beproeving te brengen? Deze interpretatie ligt nog meer voor de hand wanneer men het Onze Vader als een eschatologisch gebed leest waarbij niet zozeer gedacht wordt aan de vele beproevingen die de leerlingen tijdens hun leven ondervinden, maar meer in het bijzonder aan de beproeving van de dood waarmee tegenstanders hen bedreigen als ze niet van hun geloof afvallen (vgl. Mc 13,9-13.19-23).

Maar er is meer. Een christen die nederig is, kent zijn eigen zwakheid en vertrouwt zijn eigen hart niet. Daarom vreest hij blootgesteld te worden aan de beproeving. Zal zijn beperkte deugd niet bezwijken als hij op de proef wordt gesteld, vooral als het om een lange, pijnlijke en ultieme beproeving gaat? Mag hij in zo’n omstandigheden niet tot God bidden om hem niet in beproeving te brengen? Hij vraagt dan om een speciale gunst, in het besef dat God rekening houdt met zijn zwakheid, en dat Hij de beproevingen zal wegnemen of op zijn minst korter maken (Mc 13,20; Mt 24,22). De betekenis van de bede ‘breng ons niet in beproeving’ wordt trouwens mede bepaald door de parallelle bede die Mattheüs eraan toevoegt: ‘maar verlos ons van het kwade’. In de beproeving dreigt de mens ten prooi te vallen aan het kwade of in de macht te komen van de Kwade. En daarvan kan God de mens bevrijden, hetzij door de mens niet boven zijn mogelijkheden te laten beproeven, hetzij door hem of haar de kracht te geven de beproeving te boven te komen.” (27-28).

Uit: Denaux A., Samen het Onze Vader Bidden. Op weg naar een gemeenschappelijke tekst van het Onze Vader. In: Vrienden van het Bijbelhuis Zevenkerken 23(2016) 3, 18-31.

Onze Vader, die in de Hemel zijt,
Uw Naam worde geheiligd,
Uw Rijk kome,
Uw Wil geschiede, op aarde zoals in de Hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren
en breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade.

Onze Vader, die in de Hemelen zijt,
geheiligd zij Uw Naam,
Uw Rijk kome,
Uw Wil geschiede op aarde als in de Hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden,
gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren
En leid ons niet in bekoring
maar verlos ons van het kwade.

We kunnen immers ook tot het goede bekoord worden, dat wordt wel eens vergeten. En als we tot het kwade bekoord worden, is dat ook geen probleem, als we maar sterk genoeg zijn. Een bekoring is alleen problematisch als het ook een beproeving is. Maar nog talrijker en problematischer zijn de beproevingen die zelfs geen bekoring inhouden en die we dus kunnen missen als kiespijn (en kiespijn is een goed voorbeeld van zo'n beproeving). Het is dus onvermijdelijk dat we vroeg of laat bidden dat we niet in beproeving gebracht worden.

Dat was met Sint Antonius ook zo. In Lissabon kan je hem bewonderen tijdens zijn beproeving, zoals die geschilderd werd door Jeroen Bosch. De schilderijen van Jeroen Bosch tonen ons niet de uiterlijke werkelijkheid, ze tonen de innerlijke werkelijkheid. En in de tijd van Bosch was die innerlijke werkelijkheid niet mooi, het was de ontzetting, de verschrikking van een eenzame mens in een tijd van oorlog, honger, pest en alle ellende die je maar bedenken kan. Kortom een tijd van beproeving, en dat is voor veel mensen nog steeds een dagelijkse realiteit.